شام و نواحى آن که معاویه قریب چهل سال بر آن تسلط داشته و اهالى آن عموما تازه مسلمان بودند و از روزى که از مسیحیت به اسلام گرویدند جز خاندان ابوسفیان و دست نشانده‏هاى آنان که در این منطقه حکومت مى‏کردند کسى را نمى‌شناختند، لذا اسلام مردم شام، اسلامى بود که بنى امیه به آنها تعلیم کرده بودند!

به همین جهت آنقدر بر اهل بیت ^{علیهم السلام} در شام سخت ‏گذشت که وقتى ظاهرا از امام سجاد ^{علیه السلام}سؤال کردند که در این سفر در کجا به شما سخت‏تر گذشت؟! در پاسخ فرمود: الشام! الشام، الشام .

البته در میان اهالى شهرهاى شام افرادى علاقمند به خاندان پیامبر و اهل بیت عصمت و طهارت ^{علیهم ‏السلام}وجود داشته‏اند که با طرفداران بنى امیه و احیانا با حاملان سر مقدس امام حسین ^{علیه‏السلام} برخورد کرده و درگیر شده‏اند، ولى تعداد آنها نسبت به مخالفان بسیار ناچیز بوده است!

شواهد بر این مدعا زیاد است از جمله وقتى کاروان اسیران را به در مسجد شام آوردند، پیرمردى شامى جلو آمد و گفت: خدا را سپاس مى‏گویم که شما را کشت و نابود کرد!! و یزید را بر شما مسلط ساخت! و شهرها را از مردان شما رهایى بخشید!! امام سجاد ^{علیه‏السلام} به او فرمود: اى پیرمرد! آیا قرآن خوانده‏اى ؟

گفت: آرى!

فرمود: آیا این آیه را خوانده‏اى؟! «قل لا اسئلکم علیه اجرا" الاَ المودة فى القربى.»⁽¹⁾

پیرمرد گفت: آرى تلاوت کرده‏ام!

امام سجاد ^{علیه‏السلام} فرمود: ما قربى هستیم؛ اى پیرمرد! آیا این آیه را قرائت کرده‏اى؟! «واعلموا انما غنمتم من شى‏ء فان لله خمسه و للرسول و لذى القربى.»⁽²⁾

گفت: آرى!

امام سجاد ^{علیه ‏السلام} فرمود: قربى ما هستیم؛ اى پیرمرد! آیا این آیه را قرائت کرده‏اى؟! «انما یرید الله لیذهب عنکم الرجس اهل البیت و یطهرکم تطهیرا.»⁽³⁾

آن پیرمرد گفت: آرى!

امام سجاد ^{علیه‏ السلام}  فرمود: اى پیرمرد! ما اهل بیتى هستیم که به آیه تطهیر اختصاص داده شدیم!

راوى مى‏گوید: آن پیرمرد سکوت کرد و از آن سخنی که گفته بود، پشیمان شد، آنگاه رو به امام کرد و گفت: تو را بخدا سوگند! شما همان خاندان هستید!؟ حضرت علی بن الحسین ^{علیهماالسلام} فرمود: به خدا طهارت هستیم و به حق جدمان رسول خدا ما همان خاندانیم.

آن پیرمرد گریست و عمامه خود را از سر بر گرفت و سر بسوى آسمان برداشت و گفت: خدایا! من از دشمنان آل محمد خواه از انسیان باشند و یا از جنیان به درگاه تو بیزارى مى‏جویم، سپس به حضرت عرض کرد: آیا براى من توبه و بازگشتى وجود دارد؟

امام ^{علیه‏السلام} فرمود: آرى! اگر توبه کنى خدا بر تو ببخشاید، و تو با ما خواهى بود.

آن پیرمرد گفت: من از آنچه گفته و کرده‏ام، توبه مى‏کنم.

راوى مى‏گوید: خبر توبه آن پیرمرد به یزید بن معاویه رسید و دستور داد تا او را بکشند!⁽⁴⁾

سید ابن طاوس ^{رحمه الله} روایت کرده که چون اهل بیت رسول خدا ^{صلی الله علیه و آله} را با سر مطهر حضرت سیدالشهداء ^{علیه السلام} از کوفه تا دمشق سیر دادند چون نزدیک دمشق رسیدند جناب ام کلثوم ^{علیها السلام} نزدیک شمر ^(ملعون) رفت و به او فرمود مرا با تو حاجتی است،‌ گفت حاجت تو چیست؟ فرمود اینک شهر شام است، چون خواستی ما را داخل کن که سرهای شهدا را از بین محامل بیرون ببرند و جلو تر ببرند تا مردم به تماشای آنها مشغول شوند و به ما کمتر نگاه کنند چه ما رسوا شدیم از کثرت نظر کردن مردم به ما. شمر ^(ملعون) که مایه هر شر و شقاوت بود چون تمنای او را دانست برخلاف مراد او میان بست، فرمان داد تا سرهای شهدا را بر نیزه‌ها کرده و در میان محامل و شتران حرم بازدارند و ایشان را از همان دروازه ساعات که انجمن رعیت و رعایت بود در آوردند تا مردم نظاره بیشتر باشند و ایشان را بسیار نظر کنند.

دیده‌های سهل بن سعد الساعدى⁽⁵⁾

سهل مى‏گوید: به سوى بیت المقدس حرکت کردم تا به دمشق رسیدم، شهرى را دیدم با رودخانه‏هاى پر آب و درختان انبوه که بر در و دیوار آن پرده‏هاى دیبا آویخته شده بود و مردم شادى مى‏کردند، و زنانى را دیدم که دف و طبل مى‏زدند!! با خود گفتم براى شامیان عیدى نیست که ما ندانیم! پس گروهى را دیدم که با یکدیگر سخن مى‏گفتند، به آنان گفتم: براى مردم شام عیدى هست که ما از آن بى خبریم؟!

گفتند: اى پیرمرد! گویا تو مردى اعرابى و بیانگردى !

گفتم: من سهل بن سعدم که محمد ^{صلى الله علیه و آله} را دیده‏ام.

گفتند: اى سهل! تعجب نمى‌کنى که چرا آسمان خون نمى‌بارد؟ و زمین ساکنان خود را فرو نمى‌برد؟!

گفتم: مگر چه روى داده است؟!

گفتند: این سر حسین فرزند محمد ^{علیهماالسلام} است که از عراق به ارمغان آورده‏اند!

گفتم: واعجبا! سر حسین ^{علیه‏السلام} را آورده‏اند و مردم شادى مى‏کنند؟! از کدام دروازه آنان را وارد مى‏کنند؟ آنان اشاره به دروازه‏اى نمودند که آن را باب ساعات مى‏گفتند.

در آن هنگام که با آن افراد سرگرم گفتگو بودم، دیدم که پرچم‌هایی یکى پس از دیگرى نمایان شد، ابتدا سرى نورانى و زیبا را بر سر نیزه دیدم احساس کردم مى‏خندد و آن سر مبارک حضرت ابوالفضل العباس ^{علیه‏السلام} بود، سپس سوارى را دیدم که نیزه‏اى در دست داشت و سر مبارک امام حسین ^{علیه‏السلام} بر آن قرار داشت! و آن سر از نظر صورت، شبیه‏ترین مردم به رسول خدا ^{صلى الله علیه و آله} بود، و شکوه و عظمتى فوق العاده داشت و نور از او مى‏تابید، محاسنش حاکى از پیرى بود اما خضاب شده بود، در حالى که لبخندى بر لبان مبارکش داشت چشم به سوى شرق دوخته بود، و باد محاسن شریفش را به چپ و راست حرکت مى‏داد، گویى امیرالمؤمنین علی^{علیه‏السلام} بود.

و آن نیزه را مردى به نام عمرو بن منذر در دست گرفته و پیش مى‏آمد.

ام‌کلثوم را دیدم که چادرى بسیار کهنه بر سر گرفته و روى خود را بسته بود.

بر امام زین العابدین و اهل خاندان او سلام کرده خود را معرفى نمودم، گفتند: اگر می‌توانى چیزى به این نیزه‌دار که سر امام را مى‏برد، بده تا جلوتر برود و در اینجا نایستد! که ما از نگاه مردم در زحمتیم!

رفتم و یکصد درهم به آن نیزه‌دار دادم که شتاب کند و از بانوان دور شود؛ کار بدین منوال بود تا سرها را به نزد یزید بردند.⁽⁶⁾

 پی نوشت:

________________________________ 

1- سوره شورى:23.

2- سوره انفال: 41.

3- سوره احزاب: 33.

4- بحار الانوار 45/129 ؛.

5- الاستیعاب، ج 2، ص664

6- قمقام زخار 556.